Tác giả | PGS.TS. Nguyễn Kim Sơn |
ISBN | 978-604-55-1319-1 |
ISBN điện tử | 978-604-355-014-6 |
Khổ sách | 16 x 24 cm |
Năm xuất bản (tái bản) | 2019 |
Danh mục | PGS.TS. Nguyễn Kim Sơn |
Số trang | 937 |
Ngôn ngữ | vi |
Loại sách | Ebook; |
Quốc gia | Việt Nam |
Văn hóa gia tộc truyền thông Việt Nam nói chung và khu vực Thăng Long - Hà Nội nói riêng được lưu giữ trong khá nhiều loại văn bản Hán Nôm, như gia phả, gia huấn, tộc ước, gia quy, thơ văn, khế ước, chúc thư, điền bạ, văn cúng tế... Nghiên cứu văn hóa gia tộc truyền thống Việt Nam không thể không tìm hiểu, khai thác các nguồn tư liệu quan trọng này. Những văn bản Hán Nôm này cho ta những hiểu biết toàn diện về đời sống gia tộc truyền thống, từ đời sống kinh tê, ý thức gia tộc, quan hệ gia tộc, cho tới phong tục tập quán, tín ngưỡng... Trong nhóm các văn bản đó, tộc ước, gia quy là loại văn bản khá đặc thù và tiềm chứa những thông tin rất sâu về đời sống gia tộc như tế tự, tài sản chung của họ, sự đoàn kết tương trợ trong gia tộc, về đạo đức nhân cách của các thành viên họ tộc, việc khuyên học, cưới hỏi, lên lão...
Nhận thấy giá trị nhiều mặt của loại hình văn bản tộc ước, gia quy, từ những năm đầu tiên của thế kỷ XXI, nhóm soạn giả của công trình này đã chú ý tới đối tượng tộc ước, gia quy. Nhóm đã tiến hành khảo sát, sưu tầm, tìm kiếm cả trong các kho lưu trữ trung ương và địa phương, lại khảo sát thực địa, tìm kiếm cả thư tịch trên giây và văn bia lưu giữ tại các gia đình, dòng họ. Việc sưu tầm có những khó khăn bởi lẽ trong kho sách Hán Nôm lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, văn bản tộc ước gia quy rất ít tồn tại độc lập, thường phụ chép trong gia phả hoặc các văn bản khác. Tại các gia tộc, văn bản tộc ước, gia quy được xem là gia bảo, là văn bản lưu giữ những chuyện nội bộ gia tộc “ngoại nhân bất đắc khai khán" (người ngoài tộc họ không được mở xem). Vì vậy phải qua thời gian khá dài và mất nhiều công sức, các tác giả mới tập hợp được gần 100 văn bản tộc ước gia quy trên cả nước, trong đó có trên một nửa là các văn bản tộc ước, gia quy của các gia tộc trên địa bàn Thăng Long - Hà Nội.
Nhóm biên soạn gồm nhiều thành viên tham gia và mỗi người được phân công công việc cụ thể. Việc sưu tầm, khảo cứu và dịch thuật văn bản trên giây do Nguyễn Thọ Đức, Đỗ Bích Tuyển, Mai Thị Thơm, Bùi Bá Quân và Phạm Ánh Sao tiến hành. Phần sưu tầm và dịch thuật các văn bản tộc ước, gia quy khắc trên văn bia tộc ước do Mai Thu Quỳnh thực hiện. Chủ biên và Bùi Bá Quân tiến hành các công việc định hướng chung, rà soát, đọc sửa, hoàn thiện văn bản. Chủ biên viết phần tổng quan. Bùi Bá Quân đóng vai trò thư ký của công trình.
Trong quá trình thực hiện tổ chức bản thảo cuốn sách này, nhóm biên soạn đã nhận được sự giúp đỡ, hỗ trợ từ phương diện chuyên môn cũng như về các điều kiện thực hiện đề tài của nhiều nhà khoa học như TS. Nguyễn Hữu Mùi, PGS. TS. Nguyễn Tá Nhí, PGS. TS. Vũ Văn Quân. Nhóm biên soạn xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ và hỗ trợ nói trên. Nhóm biên soạn cũng xin gửi lời cảm ơn các thành viên hội đồng khoa học thẩm định, nghiệm thu đề' cương và bản thảo, đã góp nhiều ý kiến quý báu giúp cho bản thảo sách được hoàn thiện.
Do giới hạn của thời gian và những khó khăn riêng của công việc tiếp cận tư liệu, những bản tộc ước, gia quy được sưu tầm và giới thiệu trong công trình này mới chỉ là một phần trong thực tế. Có thể còn nhiều văn bản đang được bí tàng trong các gia đình, dòng họ của khu vực Thăng Long - Hà Nội mà các nhà nghiên cứu chưa tiếp cận được để sưu tầm, giới thiệu. Ở lần xuất bản này, sách cũng chủ yếu dừng ở mức độ công bố, giới thiệu văn bản, bước đầu có nghiên cứu tổng quan. Do vậy, còn rất nhiều việc mà nhóm biên soạn cùng các chuyên gia, các nhà khoa học cần làm tiếp để có thể giới thiệu đầy đủ hơn, nghiên cứu sâu rộng hơn các văn bản tộc ước, gia quy trên địa bàn Thăng Long - Hà Nội nói riêng cũng như toàn bộ di sản văn bản tộc ước, gia quy của Việt Nam nói chung.
MỤC LỤC | |
Lời Nhà xuất bản | 5 |
Phàm lệ | 7 |
Phần I TỔNG QUAN VỀ VĂN BẢN TỘC ƯỚC, GIA QUY THĂNG LONG - HÀ NỘI | |
I. LOẠI HÌNH VĂN BẢN TỘC ƯỚC, GIA QUY | 9 |
II. TÌNH HÌNH, DIỆN MẠO VĂN BẢN TỘC ƯỚC, GIA QUY THĂNG LONG - HÀ NỘI | 12 |
1. Số lượng và phân bố tộc ước, gia quy Thăng Long - Hà Nội | 12 |
2. Tình hình lưu giữ các văn bản | 14 |
3. Niên đại các văn bản tộc ước, gia quy. | 15 |
4. Cấu trúc các văn bản tộc ước, gia quy. | 17 |
5. Tác giả và soạn giả của các văn bản tộc ước, gia quy. | 23 |
6. Việc thi hành tộc ước, gia quy. | 28 |
7. Các hình thức phạt được quy định trong tộc ước, gia quy | 30 |
III. MỘT SỐ NỘI DUNG TIÊU BIỂU CỦA TỘC ƯỚC, GIA QUY THĂNG LONG - HÀ NỘI | 35 |
1. Việc họ | 35 |
2. Đời sống cá nhân và gia đình | 48 |
3. Những nội dung khác | 51 |
IV. ĐÁNH GIÁ VỀ TỘC ƯỚC, GIA QUY: GIÁ TRỊ LỊCH SỬ | |
VÀ GIÁ TRỊ ĐƯƠNG ĐẠI | 52 |
Phần II CÁC VĂN BẢN TỘC ƯỚC, GIA QUY | |
HUYỆN BA VÌ | |
1. Tộc ước họ Lê thôn Mai Trai, xã Vạn Thắng | 59 |
QUẬN CÂU GIẤY | |
2. Tộc ước họ Nguyễn phường Dịch Vọng | 93 |
3. Tộc ước họ Nguyên phường Mai Dịch | 112 |
HUYỆN CHƯƠNG MĨ | |
4. Tộc ước họ Nguyễn Văn thôn Tốt Động, xã Tốt Động | 125 |
5. Tộc ước họ Đỗ Quang thôn Nghĩa Hảo, xã Phú Nghĩa | 129 |
6. Tộc ước họ Hạ thôn Tốt Động, xã Tốt Động | 135 |
HUYỆN ĐAN PHƯỢNG | |
7. Tộc ước họ Hoàng thôn Tây Sơn, xã Thọ An | 143 |
HUYỆN ĐÔNG ANH | |
8. Tộc ước họ Vũ Công làng Hải Bối, xã Hải Bối | 149 |
9. Tộc ước họ Hoàng làng Kim Nỗ, xã Kim Nỗ | 162 |
QUẬN ĐỐNG ĐA | |
10. Tộc ước họ Đỗ phường Hàng Bột | 169 |
11. Tộc ước họ Nguyễn phố7 Đông Tác, phường Trung Tự | 183 |
HUYỆN GIA LÂM | |
12. Tộc ước họ Đỗ Kim thôn Giao Tat, Giao Tự, xã Kim Sơn .. | 197 |
13. Tộc ước họ Lê Vũ thôn Bát Tràng, xã Bát Tràng | 206 |
14. Tộc ước họ Nguyễn thôn Bát Tràng, xã Bát Tràng | 212 |
15. Tộc ước họ Nguyễn Huy thôn Phú Thị, xã Phú Thị | 223 |
QUẬN HÀ ĐÔNG | |
16. Tộc ước họ Hoàng làng Đa Sĩ, phường Kiên Hưng | 231 |
17. Tộc ước họ Ngô phường La Khê | 245 |
18. Tộc ước họ Nguyễn Hà làng Đa Sĩ, phường Kiên Hưng ... | 316 |
QUẬN HAI BÀ TRƯNG | |
19. Tộc ước họ Nguyễn phường Tương Mai | 335 |
HUYỆN HOÀI ĐỨC | |
20. Tộc ước họ Nguyễn thôn Hậu Ái, xã Vân Canh | 393 |
21. Tộc ước họ Trần thôn Kim Hoàng, xã Vân Canh | |
(Trần tộc thể lệ) | 400 |
22. Tộc ước họ Trầ'n thôn Thượng Thụy, xã Đức Thượng | 452 |
23. Tộc ước họ Trầ'n thôn Kim Hoàng, xã Vân Canh (Từ Vân Trầ'n tộc bi ký) | 468 |
24. Tộc ước họ Lương xã La Phù | 473 |
QUẬN HOÀNG MAI | |
25. Tộc ước họ Bùi phường Thịnh Liệt | 479 |
HUYỆN MÊ LINH | |
26. Tộc ước Nghĩa tộc làng Hạ Lôi, xã Mê Linh | 499 |
HUYỆN PHÚCTHỌ | |
27. Tộc ước thôn Nội, xã Võng Xuyên | 511 |
28. Tộc ước họ Phan xã Long Xuyên | 517 |
29. Tộc ước họ Dương xã Thượng Cốc | 524 |
HUYỆN QUỐC OAI | |
30. Tộc ước họ Đặng thôn Ngọc Than, xã Ngọc Mĩ | 539 |
31. Tộc ước họ Nguyễn Văn thôn Phú Mĩ, xã Ngọc Mĩ | 545 |
HUYỆN SÓC SƠN | |
32. Tộc ước họ Lê thôn Phù Xá Đoài, xã Phú Minh | 551 |
33. Tộc ước họ Nguyễn thôn Thông Nhất, xã Trung Dã | 560 |
HUYỆN THANH OAI | |
34. Tộc ước họ Đinh thôn Cự Đà, xã Cự Khê | 571 |
HUYỆN THANH TRÌ | |
35. Tộc ước họ Đoàn làng Hữu Thanh Oai, xã Hữu Hòa | 587 |
36. Tộc ước họ Ngô Thì làng Tả Thanh Oai, xã Tả Thanh Oai | 596 |
37. Gia quy họ Ngô Thì làng Tả Thanh Oai, xã Tả Thanh Oai | 611 |
38. Tộc ước họ Tưởng làng Tả Thanh Oai, xã Tả Thanh Oai | 619 |
QUẬN THANH XUÂN | |
39. Tộc ước họ Nguyễn làng Nhân Mục, phường Nhân Chính | 631 |
HUYỆN THƯỜNG TÍN | |
40. Tộc ước họ Nguyễn thôn Nỗ Bạn, xã Liên Phương | 645 |
41. Tộc ước họ Nguyễn thôn Vân Trai, xã Văn Phú | 680 |
42. Tộc ước họ Trần thôn Bình Lăng, xã Thắng Lợi | 687 |
43. Tộc ước họ Trầ'n làng Bình Vọng, xã Văn Bình | 694 |
QUẬN BẮC TỪ LIÊM | |
44. Tộc ước họ Phạm phường Đông Ngạc (Phan tộc giao thư) | 711 |
45. Tộc ước họ Phạm phường Đông Ngạc (Phan tộc giao từ) | 727 |
46. Tộc ước họ Phan phường Đông Ngạc (Phan tộc phả ký) | 741 |
47. Tộc ước họ Phan phường Đông Ngạc (Phan tộc thế phả) | 751 |
48. Chúc thư họ Nguyễn phường Đông Ngạc | 769 |
49. Tộc ước họ Nguyễn phường Đông Ngạc | 886 |
50. Tộc ước họ Nguyễn phường Xuân Tảo | 892 |
51. Tộc ước họ Dương thôn Cáo Đỉnh, phường Xuân Đỉnh | 897 |
HUYỆN ỨNG HÒA | |
52. Tộc ước họ Đỗ thôn Bình Vọng, xã Bình Dương | 903 |