Ngày nay, khi thế giới đang bước vào kỷ nguyên thông tin-tri thức, tri thức ngày càng trở nên quan trọng, và được xem là một nguồn tài nguyên quý giá đế nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững của mọi quốc gia, tổ chức. Chính vì vậy, hiểu rõ về nguồn lực này và khai thác, quản lý tốt nguồn vồn tri thức là một chìa khóa quan trọng cho sự thành công của mọi tổ chức, góp phần vào việc phát triển kinh tế của một đất nước theo chiều hướng tăng dần hàm lượng tri thức, và mang lại giá trị nhiều hơn cho cuộc sống của con người.

Cùng với đà phát triển của công nghệ thông tin, mạng lưới Internet, và xu thế toàn cầu hóa, nền kinh tế thế giới đang chuyển mình sang nền kinh tế tri thức, trong đó, các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn vào nghiên círu, phát triển và tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ mới, có hàm lượng tri thức cao hơn, với tốc độ đưa ra thị trường nhanh hơn. Trong bối cảnh đó, quản lý tri thức đã phát triển nhanh chóng để trở thành không chỉ là 1 công cụ quản trị hiệu quả, mà còn trở thành 1 trong nhĩmg ngành học, lĩnh vực nghiên cứu có tốc độ phát triển nhanh nhất.

Theo nhận định chung, đến nay, hầu hết các trường Đại học lớn trên thế giới đều bổ sung môn/ bộ môn Quản lý Tri thức vào chương trình đào tạo của mình. Môn học này có thể thuộc về chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Quản lý Thông tin-Thư viện, Kinh tế học, Luật Sở hữu Trí tuệ và cả ở các ngành kỹ thuật như Công nghệ thông tin, Trí tuệ Nhân tạo... Trong xu thế đó, các trường Đại học ở Việt Nam cũng dần bổ sung môn học này, trong đó khoa Quản lý Công nghiệp, Đại học Bách Khoa - Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh đã giới thiệu môn Quản lý Tri thức từ năm 2011. Ban đầu môn này được giảng dạy ở bậc học Cao học ngành Quản trị Kinh doanh, sau đó, môn học cũng đã được áp dụng cho chương trình Cao học ngành Hệ thống Thông tin Quản lý của trường.

Trong bối cảnh còn khá mới ở Việt Nam, các tài liệu giảng dạy môn Quản lý Tri thức còn rất thiếu, đa phần dựa trên tài liệu nước ngoài, hoặc những bài báo, bản dịch rời rạc, thiếu đầy đủ. Đó chính là lý do quyển Giáo trình Quản lý Tri thức này được biên soạn và ra đời. Trước mắt, để đáp ứng nhu cầu giảng dạy, nghiên cứu và tìm hiểu ứng dụng về lĩnh vực Quản lý Tri thức của các sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh, giảng viên, nhà nghiên cứu và các nhà quản lý doanh nghiệp ở Việt Nam. Giáo trình mong muốn tổng hợp những lý thuyết và thực tiễn từ nhiều nguồn về lĩnh vực này, nhằm giới thiệu một cách bao quát nhất những khái niệm cơ bản, các lý thuyết nền, và những vẩn đề liên quan đến triển khai quản lý tri thức, và thúc đẩy đổi mới, sáng tạo bên trong một tổ chức.

Bên cạnh đó, giáo trình cũng cố gắng giới thiệu đôi nét về nền kinh tế tri thức, các doanh nghiệp dựa trên tri thức, và điều kiện cần thiết để thành công trong nền kinh tế tri thức. Ngoài ra, một số vấn đề về sở hữu trí tuệ và pháp luật về sở hữu trí tuệ cũng được đề cập, nhằm cung cấp những hiểu biết cơ bản về lĩnh vực này, một khỉa cạnh rất quan trọng để đảm bảo doanh nghiệp có thể tự tin trong cạnh tranh và thu lợi trong nền kinh tế tri thức. Giáo trình cũng đề cập đến vai trò của giáo dục và nghiên cứu khoa học, vai trò năng động của doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như đề xuất một số chính sách để áp dụng quản ỉý tri thức, góp phần thúc đẩy sự dịch chuyển của nền kinh tế Việt Nam theo định hướng tri thức.

Giáo trình gồm 12 chương, được cấu trúc thành 3 phần chỉnh: Phần 1 tập trung vào Tri thức và Tài sản trí tuệ (Chương 1- Khái niệm tri thức & vốn trí tuệ, Chương 2- Sáng tạo và Nghiên cứu khoa học, Chương 3- Định giá tài sản trí tuệ), Phần 2 tập trung vào Quản lý tri thức (Chương 4- Lịch sử phát triển Quản lý tri thức, Chương 5- Các khung lý thuyết Quàn lý tri thức, Chương 6- Chu trình Quản lý tri thức, Chương 7- Văn hóa tổ chức & chiến lược Quản lý tri thức, Chương 8- Các mô hình trưởng thành Quản lý tri thức, Chương 9- Công nghệ thông tin & Quản lý tri thức ), và Phần 3 tập trung vào Kinh tế tri thức (Chương 10- Đặc điểm của nền kinh tế tri thức, Chương 11- Sở hữu trí tuệ & vấn đề bảo hộ tài sản trí tuệ, Chương 12- Việt Nam trong lộ trình hướng đến nền kinh tế tri thức). Để hỗ trợ cho quá trình tự học và ôn tập, cuối mỗi chương đều có mục Tóm tắt chương và Câu hỏi ôn tập. Danh mục tài liệu tham khảo giới thiệu khá nhiều sách, bài báo đã được tham khảo cho giáo trình này, giúp độc giả có thể tìm đọc và mở rộng thêm kiến thức về lĩnh vực Quản lý tri thức. Ngoài ra, phần phụ lục giới thiệu 5 bài báo đã được xuất bản của tác giả về lĩnh vực Quản lý tri thức, giúp độc giả có thể tiếp cận với các kết quả nghiên cứu mới về lĩnh vực này ở bối cảnh Việt Nam.

Hy vọng, quyển Giáo trình Quản lý Tri thức sẽ là mang lại những thông tin, kiến thức hữu ích cho các độc giả và góp phần vào việc ứng dụng trong công tác quản trị của các doanh nghiệp Việt Nam, giúp nâng cao năng suất, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, và giúp doanh nghiệp Việt Nam có thể tự tin cạnh tranh trong hội nhập quốc tể và thành công trong nền kinh tế tri thức của thế kỷ 21. 

TS. Phạm Quốc Trung

Khoa Quản lý Công nghiệp, Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh